Các bước phân hóa bông cờ và bắp ngô

CÁC BƯỚC PHÂN HÓA BÔNG CỜ VÀ BẮP NGÔ

 

1. Các bước phân hóa hoa đực cây ngô

            Theo Cupeman nghiên cứu sự phát sinh phát triển bông cờ ngô bao gồm 9 bước:

            - Bước 1: đỉnh sinh trưởng ngọn chưa phân hóa. Đỉnh sinh trưởng là khối u có chân rộng, chân u có những vết vân ngang là mầm móng của lá thứ 5 và lá thứ 7 (ngô có 2 – 3 lá).

            - Bước 2: Phân hóa tạo thành đốt thân. Đỉnh sinh trưởng kéo dài hơn trước, giai đoạn quyết định số lá và số lóng trên thân (3 – 5 lá).

            - Bước 3: Phân hóa đốt trục hoa và nhánh bên bông cờ. Đỉnh sinh trưởng tiếp tục kéo dài và phân thành đoạn rõ rệt ở phần giữa, đó chính là đốt của bông cờ (5 – 7 lá).

            - Bước 4: Hình thành các gié và hoa. Giai đoạn quan trọng thứ 2 quyết định số lượng bao hoa có trên bông cờ đã xuất hiện nhiều núm, chính là các hoa, chân bông cờ có nhánh bên dài ra, trên các nhánh đó có nhiều núm hoa (7 – 10 lá).

            - Bước 5: Hình thành hoa lưỡng tính và các bộ phận của hoa đực. Lúc đầu ở chân u hình thành 3 nhị đực giữa u có 3 núm nhụy, sau đó núm nhụy teo đi, các bộ phận hoa đực hình thành.

            - Bước 6: Hình thành hạt phấn. Tế bào mẹ hạt phấn phân chia nhanh thành tế bào hạt phấn 1 nhân tách biệt – giai đoạn quyết định số hoa đực hữu hiệu (10 – 14 lá).

            - Bước 7: Hình thành các bộ phận phù trợ hoa. Bông cờ các cơ quan hoa đực phát triển nhanh, chỉ nhị phát triển dài ra (11 – 15 lá).

            - Bước 8: Nhú cờ. Bông cờ vươn rất nhanh ra khỏi bẹ lá (12 – 19 lá).

            - Bước 9: Nở hoa, tung phấn, cờ tàn. Bao phấn lộ ra ngoài vỡ ra các hạt phấn tung ra khỏi bao phấn, cờ tàn (16 – 20 lá).

            Trong 9 bước phân hóa hoa đáng kể là các bước 2, 4, 6, 9. Riêng bước 9 có liên quan đến điều kiện ngoại cảnh nên cần được bố trí thời vụ để cho cây ngô giao phấn, thụ tinh được tốt.

2. Các bước phân hóa bắp ngô

            Hoa cái phân hóa chậm hơn hoa đực, khi hoa đực ở bước 4 thì hoa cái phân hóa ở bước 1. Thời gian kết thúc của hoa cái ngắn nên bắp ngô thường phun râu đồng thời hoặc sau 2 – 3 ngày so với hoa đực.

            Nghiên cứu sự phát sinh hoa cái ngô,Cupeman đã chia thành 12 bước.

            - Bước 1: Mầm nách chưa phân hóa: chưa phân hóa chồi bên (7 – 9 lá).

            - Bước 2: Đỉnh sinh trưởng phân hóa thành các đốt cuống bắp. Ở chân mỗi đốt có phân hóa bẹ sau phát triển thành lá bi (9 – 12 lá).

            - Bước 3: Phân hóa tạo thành trục hoa (lõi ngô, 10 – 14 lá).

            - Bước 4: Phân hóa tạo thành các gié và hoa, mỗi gié chia thành 2 bông nhỏ, mỗi bông nhỏ chia thành 2 hoa không đều nha, hoa trên phát triển còn hoa dưới thoái hóa. Đây là giai đoạn quan trọng quyết định số hàng hạt, số hạt/hàng của bắp ngô (11 – 14 lá).

            - Bước 5: Phân hóa tạo thành hoa cái đơn tính. Sau khi hình thành 2 hoa không đều nhau. Ở giữa mỗi hoa đều xuất hiện các vết lõm từ 3 phía (mầm mống của bao phấn), ở giữa xuất hiện nhụy. Giữa bước 5 nhụy phát triển còn bao phấn bị thoái hóa (12 – 15 lá).

            - Bước 6: Phân hóa túi phôi và tế bào trứng. Trong hoa cái phân hóa tạo thành các tế bào sinh sản cái là túi phôi và tế bào trứng, vòi phát triển thành râu. Đây là giai đoạn quan trọng quyết định số hoa cái hữu hiệu và khả năng thụ phấn thụ tinh sau này (14 – 16 lá).

            - Bước 7: Hình thành các bộ phận bao quanh hoa cái, bắp ngô lớn nhanh, râu ngô dài ra (17 – 18 lá).

            - Bước 8: Phun râu, râu ngô nhô lên đầu bắp (17 – 19 lá).

            - Bước 9: Râu nhận hạt phấn, thụ tinh, chuyển màu và héo (17 – 20 lá)

            - Bước 10: Chín sữa

            - Bước 11: Chín sáp

            - Bước 12: Chín hoàn toàn

            Trong 12 bước phân hóa hoa, đáng chú ý là các bước 4, 6, 9. Nếu các bước này phân hóa tốt sẽ có tác dụng tốt đối với năng suất.